Behandelmogelijkheden
De behandelmogelijkheden van een klapvoet zijn grofweg in te delen in 2 groepen. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen.
A. Niets doen
Sommige mensen bemerken spierzwakte in het onderbeen en bij nadere analyse in het ziekenhuis blijkt er een rughernia te zijn, het omgekeerde kan ook: men heeft een hernia en ontwikkeld hierbij een klapvoet. In veel gevallen gaat de klapvoet weer vanzelf over of verdwijnt deze na een hernia operatie. U wordt hier over ingelicht door uw huisarts/neuroloog of neurochirurg. Indien er toch sprake is van een blijvende klapvoet zijn er ook mensen die hier prima mee kunnen leven zonder er iets aan te laten doen. Veelal is dit een milde klapvoet waarbij het dragen van de juiste schoenen voldoende verbetering geeft. Indien u een klapvoet overhoudt aan een rughernia is het ook niet zo dat wij dit meteen zullen behandelen er kan lang sprake zijn van spontaan herstel.
B. EVO
Een Enkel Voet Orthese: dit is een soort spalk om het onderbeen en de voet. De functie van een EVO is ervoor zorgen dat de voet tijdens de zwaaifase niet naar beneden gaat hangen en het geven van tegenkracht bij de landingsfase, zodat de voet niet klapt. Tevens voorkomt de EVO een spitsvoet. Voor veel mensen met een klapvoet is deze EVO een voldoende behandeling, omdat de EVO eigenlijk alles compenseert wat er is weggevallen door de spierzwakte. Een veel gehoord probleem bij deze spalk is dat deze niet past in de meeste schoenen, huidirritatie geeft en natuurlijk zichtbaar is bij strakke kleding en bij blote benen. Daarnaast zijn er 2 opvattingen over de EVO: er zijn mensen die zeggen dat door gebruik van de EVO mensen meer gaan lopen en dit de verzwakte spieren activeert, de EVO voorkomt in dit geval verder spierverlies.
Tegenhangers hebben de opvatting dat de EVO juist de functie van de voetheffers overneemt en spierverlies juist bevorderd. Geboers et al(1) heeft hier veel onderzoek naar gedaan en concludeert: Als gebruik van de EVO geen significante afname veroorzaakt in de nog aanwezige spierkracht, kan gebruik geen kwaad.
Laat de EVO daarom altijd aanmeten door iemand die daar verstand van heeft en ook controleert of de EVO voor jou de juiste keuze is. EVO’s zijn er in vele soorten en worden vaak op maat gemaakt. Ze bestaan in plastic, metaal en tegenwoordig ook in carbon. Voordeel van carbon is dat deze EVO’s erg dun zijn en dus minder problemen geeft met schoenen, wel gaan ze vaak eerder kapot (zeker als je wat zwaarder bent). Verder zou ik altijd een EVO adviseren welke bij de tenen iets van de grond af staat ( de hoek tussen het gedeelte onder de voet en het gedeelte achter het onderbeen kleiner dan 90 graden), zodat bij ontlasten van de spalk de tenen nog iets omhoog veren.
C. De Foot-up
De Foot-Up is een andere manier om te zorgen voor voetheffing. Methode is net zo doeltreffend en eenvoudig als bij de EVO.
Bij de Foot-up wordt gebruik gemaakt van een elastiek tussen het onderbeen en de voet. Als er gewicht op de voet komt, of bijv bij gas geven, zal het elastiek meerekken. Bij ontspannen of optillen van de de voet, zal het elastiek zorgen voor heffen/terugveren van de voorvoet.
Er bestaat ook een versie die gebruikt kan worden zonder schoenen.
Ossur foot-up
D: De Orliman Boxia Klapvoet Brace
De Orliman Boxia Klapvoet Brace heeft eigenlijk hetzelfde principe als de Foot-up: een elastiek tussen onderbeen en voet.
Voordeel van de Orliman is dat deze (naar mijn menig) iets steviger is en van betere kwaliteit. Verder kun je door middel van de klittenband stukken aan het elastiek deze gemakkelijker losser of strakker zetten.
Ook hiervan bestaat een variant die met blote voeten gebruikt kan worden. Persoonlijk vind ik de EVO, de Orliman en de Foot-Up prachtige uitvindingen en vaak is het een uitkomst, zeker voor mensen die niet geopereerd kunnen of willen worden. Aan de Orliman en Foot-up zitten dezelfde voor en nadelen. Grootste nadeel aan de Orliman en Foot-up is dat deze alleen gebruikt kan worden met lage schoenen. Een EVO kan ook gebruikt worden met hoge schoenen/laarzen.
De Orliman Boxia
Zelf heb ik een lichte voorkeur voor de Orliman, kwalitatief wat degelijker en betere verstelmogelijkheden. Slim is om extra inlays te bestellen, zodat je niet bij elk paar schoenen hoeft te wisselen (de Orliman wordt standaard geleverd met 2 inlays)
Let op! Er zijn verschillende maten, zorg dat u de juiste maat besteld. Een EVO heeft als nadeel dat deze zichtbaarder is, zeker bij rokjes/korte broek. Ook past het onderstuk soms niet in elke schoen.
Het is de keus van de drager en eventueel zijn/haar fysiotherapeut/revalidatie-arts welke de beste keuze is.
E. Electro-stimulatie/neuro-stimulatie
Kan alleen indien de klapvoet is ontstaan na een aandoening van het centrale zenuwstelsel:
- CVA Incomplete dwarslaesie
- Traumatisch hersenletsel
- Multiple Sclerose
- Cerebrale parese
Dit is een apparaat welke de hefspieren middels stroomstootjes activeert, om zo de voet te heffen. Zelf heb ik hier geen ervaring mee, heb het er voor de volledigheid bij gezet.
A. Neurolyse n. Peroneus
In het geval van een klapvoet als gevolg van een beschadiging/beknelling aan de n. Peroneus in het onderbeen (bijvoorbeeld na een knie trauma of breuk van het kuitbeen) kan het weer vrijleggen van de zenuw (=neurolyse) soms voor verdwijnen van de klapvoet zorgen. Het duurt meestal wel een jaar tot dit het geval is. Vaak wordt er een EMG (zenuwgeleiding onderzoek) gemaakt om te kijken of de zenuw daadwerkelijk in de knel zit en/of beschadigd is. Is dit het geval en is er sprake van een vers letsel, dient het EMG na 6 weken tot 3 maanden herhaald te worden, bij geen verbetering: neurolyse van de n. Peroneus.
B. Micro-chirurgisch herstel van de zenuw
In het geval van een klapvoet als gevolg van een doorsnijding van de n peroneus in het onderbeen, dient deze micro-chirurgisch te worden hersteld. Het is bekend van de n. Peroneus dat deze langzaam hersteld en de resultaten van dit herstel zijn dan ook wisselend.
C. Implanteren van een neurostimulator
Eigenlijk idem aan een uitwendige stimulator, maar dan onderhuids. Indicaties zijn beperkt, zie boven.
E. Zenuwtranspositie
Hierbij wordt een functionerende zenuw in het onderbeen verplaatst naar de kapotte n Peroneus, de verplaatste zenuw zal nu de verzwakte spieren weer gaan aansturen en zo de functie van die spieren herstellen. Deze ingreep vindt bijvoorbeeld in de arm wel veel plaats, maar niet in het onderbeen. Het is wel mogelijk, maar het natraject is langdurig, eerste bewegingen pas na 1 jaar en het opnieuw leren heffen van de voet kan erg moeilijk zijn. De operatie complex en langdurig, waarbij het succesvol ingroeien van de verplaatste zenuw moeilijk te voorspellen is. Ook hiermee heb ik geen ervaring, heb ik erbij gezet voor de volledigheid.
1.
Geboers JF, Drost MR, Spaans F, Kuipers H,Seelen HA.: Immediate and long-term effects of ankle-foot orthosis on muscle activity during walking: a randomized study of patients with unilateral foot drop. Arch Phys Med Rehabil. 2002 Feb;83(2):240-5.
Geboers JF, Wetzelaer WL, Seelen HA, Spaans F, Drost MR.: Ankle-foot orthosis has limited effect on walking test parameters among patients with peripheral ankle dorsiflexor paresis. J Rehabil Med. 2002 Mar;34(2):80-5.
Geboers JF, Janssen-Potten YJ, Seelen HA, Spaans F, Drost MR.: Evaluation of effect of ankle-foot orthosis use on strength restoration of paretic dorsiflexors. Arch Phys Med Rehabil. 2001 Jun;82(6):856-60.
Geboers JF, van Tuijl JH, Seelen HA, Drost MR.: Effect of immobilization on ankle dorsiflexion strength. Scand J Rehabil Med. 2000 Jun;32(2):66-71.